Podsumowanie 2015 r. na rynku usług prawnych oraz kierunki rozwoju w 2016 r.

Początek roku to tradycyjnie czas podsumowań i stawiania prognozrynkowych. Warszawskie biuro Schoenherr, wiodącej kancelarii prawnej w Europie Środkowo-Wschodniej (CEE) specjalizującej się w prawie gospodarczym, podsumowało najważniejsze wydarzenia na rynku prawnym w 2015 r. Kancelaria przygotowała również przegląd istotnych zmian zapowiadanych w 2016 r. w obszarze prawa korporacyjnego, cywilnego, rynków finansowych oraz nieruchomości. Duża konkurencja i zwiększający się wpływ prawników na strategie klientów Rynek usług prawnych jest wysoce konkurencyjny. Wymusza to na kancelariach nieustanną dbałość o utrzymanie wysokiej jakości obsługi oraz poszukiwanie obszarów, w których mogą się wyróżnić. W 2015 r., podobnie jak w latach poprzednich, zauważalny był trend specjalizacji kancelarii. Dzięki specjalizacji, mogą one lepiej odpowiadać na różnorodne potrzeby klientów. Stopniowej zmianie ulegała również rola zewnętrznych kancelarii. Klienci oczekiwali od nich nie tylko interpretacji przepisów, ale też konkretnych propozycji działań przekładających się na strategię biznesową. Trend ten będzie dostrzegalny również w kolejnych latach. Schoenherr jest kancelarią świadczącą usługi doradztwa prawnego dotyczące obszaru inwestycji oraz transakcji transgranicznych. Tradycyjnymi źródłami pracy w minionym roku były dla nas rynki fuzji i przejęć, nieruchomości oraz finansowania. Jednocześnie obserwowaliśmy rozwój innych obszarów niż doradztwo transakcyjne, w szczególności prawa konkurencji, kwestii publiczno-prawnych czy przeciwdziałania nadużyciom w przedsiębiorstwach. Spodziewamy się, że będą one w dalszym ciągu zyskiwać na znaczeniu. – mówi Paweł Halwa, Partner Zarządzający w warszawskim biurze kancelarii Schoenherr. Rynek prawny w Polsce w 2015 r. - podsumowanie Analizując istotne zmiany prawne z 2015 r., kancelaria Schoenherr zwraca uwagę na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z marca 2015 r. Uznał on za niezgodne z konstytucją niektóre przepisy Ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, co ma duże znaczenie dla rynku nieruchomości w Polsce. Trybunał ograniczył krąg podmiotów mogących domagać się przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, eliminując z niego prawie wszystkie osoby prawne. W rezultacie osoby te mogą jedynie wnioskować o sprzedaż prawa własności nieruchomości, ale właściciel nieruchomości (Skarb Państwa, jednostka samorządu terytorialnego) nie musi takiego wniosku uwzględnić. W związku z pojawiającymi się od dłuższego czasu postulatami wyeliminowania prawa użytkowania wieczystego, rynek oczekuje zastąpienia niekonstytucyjnych przepisów nowymi regulacjami. W lipcu 2015 r. weszła w życie nowelizacja Kodeksu postępowania karnego. Zmiany objęły w głównej mierze postępowanie dowodowe. Celem reformy procedury karnej było doprowadzenie do wymuszenia większej aktywności stron postępowania – przede wszystkim prokuratora i obrońcy, przy jednoczesnym zmniejszeniu roli sądu w przeprowadzaniu dowodów. Inicjatywa dowodowa przysługiwać miała głównie stronom, sąd zaś uzyskał możliwość przeprowadzenia dowodu z urzędu jedynie w wyjątkowych przypadkach. Zmiany miały na celu przyspieszenie postępowania oraz zwiększenie zasady kontradyktoryjności. Wprowadzono większą aktywność stron, zmniejszając aktywność sądu w przeprowadzaniu postępowania dowodowego. Zmieniono również Ustawę o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, z której obecnie wynika wprost, że miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego powinny określać miejsca, w których mogą być lokowane obiekty handlowe o powierzchni sprzedaży powyżej 2 tys. metrów kwadratowych (tzw. wielkopowierzchniowe obiekty handlowe). Zmiana miała na celu zakończenie wieloletniego sporu o to, czy do wybudowania takiego obiektu konieczne jest uchwalenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego czy wystarczydecyzja o warunkach zabudowy. Niestety, ustawodawca nie określił skutków tej zmiany dla obowiązujących planów oraz już wydanych decyzji o warunkach zabudowy, co powoduje, że spór jest rozstrzygnięty tylko częściowo. Zmiany na polskim rynku prawnym w 2016 r. Prawnicy kancelarii Schoenherr wskazują istotne kierunki rozwoju w wybranych dziedzinach prawa w 2016 r. Postępowanie restrukturyzacyjne. Dla spółek oraz ich wierzycieli szczególnie istotne będą przepisy nowego Prawa Restrukturyzacyjnego, obowiązujące od 1 stycznia, które wprowadziły wiele zmian do polskiego systemu prawnego, między innymi istotnie zmieniając prawo upadłościowe i naprawcze. Zostały stworzone praktyczne ramy prawne dla restrukturyzacji spółek, które znalazły się w tymczasowych trudnościach. Z Prawa upadłościowego usunięto postępowanie układowe, naprawcze oraz postępowanie likwidacyjne z możliwością zawarcia układu. Zastąpiono je postępowaniem restrukturyzacyjnym na podstawie nowej ustawy, które umożliwi odformalizowanie i przyspieszenie procesu, jednocześnie zapobiegając likwidacji przedsiębiorstwa. Usługi płatnicze. Najpóźniej do końca września 2016 r. powinna nastąpić implementacja unijnej Dyrektywy orachunkach płatniczych (PAD), regulującej pewną część działalności dostawców usług płatniczych. Dyrektywa PAD przewiduje bezpłatne rachunki płatnicze oraz ułatwia przenoszenie rachunku pomiędzy dostawcami usług płatniczych (PSP). Wdrożenie tych zasad ma ułatwić porównywanie opłat związanych z rachunkami płatniczymi, ułatwić przenoszenie rachunku płatniczego od jednego usługodawcy do innego oraz zapewnić dostęp do zasadniczo bezpłatnego rachunku płatniczego wraz z jego podstawowymi funkcjami. W rezultacie powstać ma bardziej konkurencyjny rynek dla podmiotów działających w sektorze usług płatniczych. Obrót nieruchomościami rolnymi. Od maja 2016 roku podmioty z Europejskiego Obszaru Gospodarczego będą mogły nabywać nieruchomości rolne bez konieczności uzyskania zezwolenia MSWiA. W związku z tym planowane jest wprowadzenie powszechnych ograniczeń w obrocie takimi nieruchomościami, w tym możliwość nabywania nieruchomości rolnych co do zasady tylko przez rolników indywidualnych oraz przyznanie Agencji Nieruchomości Rolnych prawa pierwokupu udziałów/akcji w spółkach prawa handlowego będących właścicielami nieruchomości rolnych. Projekt jest dopiero na etapie etapie uzgodnień międzyresortowych i konsultacji społecznych, zatem nie można przewidzieć ostatecznego kształtu zmian. Niemniej na pewno wywrą one daleko idący negatywny wpływ na rynek nieruchomości rolnych w Polsce. Zdecydowanie utrudnią i ograniczą obrót takimi nieruchomościami, a co za tym idzie, realizację projektów inwestycyjnych z ich wykorzystaniem. Nowa forma czynności prawnych. Nowelizacja Kodeksu cywilnego wprowadzi nową formę dokonywania czynności prawnych, tj. formę dokumentową. Nowelizacja nie tylko nie wymaga, aby dokument opatrzony był podpisem, lecz także przewiduje, że walor dokumentu przysługiwać będzie informacji zapisanej na nośniku innym niż papier. Za dokument uznawane będą obrazy, dźwięki, wiadomości e-mail czy sms, co przyczyni się do usprawnienia dokonywania czynności prawnych. Postępowanie cywilne. Zmiany Kodeksu postępowania cywilnego stanowią zapowiedź informatyzacji procesu cywilnego. Na szczególną uwagę zasługiwać będzie przede wszystkim możliwość wnoszenia przez strony pism za pomocą systemu teleinformatycznego. W szerszym zakresie ma być możliwe przeprowadzanie posiedzeń sądowych i dowodów (np. przesłuchań świadków) za pomocą urządzeń umożliwiających dokonywanie tego na odległość. Zmiana zdejmuje także z sędziów i przekazuje w ręce referendarzy sądowych więcej uprawnień i obowiązków w postępowaniu upominawczym. W tym roku istotne zmiany są planowane również w takich dziedzinach prawa, jak między innymi Prawo pracy oraz Prawo własności przemysłowej. W obu tych praktykach nasza kancelaria jest obecna na polskim rynku i obie będziemy w dalszym ciągu rozwijać. – podsumowuje Paweł Halwa. Schoenherr