Zmiana wierzyciela a dochodzenie wierzytelności na drodze sądowej

Dochodzenie wierzytelności na drodze sądowej należy do złożonych i długotrwałych procedur. W trakcie postępowania sądowego z przyczyn biznesowych coraz częściej dochodzi do zbycia wierzytelności objętej postępowaniem. Przeważnie zbycie wierzytelności następuje w drodze umowy sprzedażypojedynczej wierzytelności lub ich pakietu, a czasami w ramach sprzedaży całego przedsiębiorstwa. Warto wiedzieć, że nabycie wierzytelności – w sprawie której toczy się proces sądowy – nie spowoduje automatycznego wstąpienia nabywcy w miejsce zbywcy, jako strony postępowania. Należy mieć na uwadze, że z chwilą doręczenia pozwu zbycie nie ma wpływu na dalszy bieg sprawy, a nabywca może wejść na miejsce zbywcy do procesu tylko za zezwoleniem strony przeciwnej. Tym samym nabywca wierzytelności musi się liczyć z ewentualnością, że przeciwnik procesowy nie wyrazi zgody na zmianę strony procesowej i sprawa będzie toczyć się nadal z udziałem samego zbywcy. Skoro zbywca zachowuje legitymację procesową, to na nim spoczywa ciężar dowodzenia wierzytelności w procesie. To z kolei rodzi ryzyko, że postępowanie, w którym zbywca działa na cudzą rzecz (nabywcy), nie będzie prowadzone z należytą starannością. Dlatego też na etapie zawierania umowy przelewu wierzytelności nabywca powinien sobie zapewnić, by zbywca udzielił wskazanemu przez nabywcę adwokatowi lub radcy prawnemu pełnomocnictwa do prowadzenia sprawy, aby ten sprawował pieczę nad prowadzeniem postępowania, oraz uzgodnić kto będzie ponosił dalsze kosztypostępowania. Należy jednak pamiętać, że jeżeli wierzyciel, któremu przysługiwała wierzytelność na etapie zawisłości sporu, jest spółką prawa handlowego, musi zachować byt prawny aż do definitywnego zakończenia procesu. Rozwiązanie spółki i wykreślenie jej z rejestru KRS nawet po zapadnięciu prawomocnego korzystnego wyroku sądu powszechnego, w sytuacji gdy strona przeciwna złożyła skargę kasacyjną od wyroku, spowoduje umorzenie całego postępowania i uchylenie zapadłych w sprawie wyroków. W konsekwencji spowoduje to odpadnięcie podstawy prowadzenia egzekucji. W związku z tym w umowie sprzedaży wierzytelności powinno zostać zawarte zobowiązanie zbywcy do dalszego prowadzenia wszczętego postępowania sądowego pod rygorem zapłaty kary umownej. W przypadku zakończenia sprawy z udziałem zbywcy wierzytelności i wydania wyroku zasądzającego zapłatęna rzecz zbywcy, jako strony postępowania, nowemu wierzycielowi przysługuje prawo żądania wydania postanowienia o nadaniu wyrokowi klauzuli wykonalności na swoją rzecz na podstawie art. 788 § 1 k.p.c. W oparciu o tytuł wykonawczy – opatrzony klauzulą na rzecz nowego wierzyciela – będzie on uprawniony do żądania wszczęcia przez komornika egzekucji na swoją rzecz. Anna Woźniakowska-Dębiec, kancelaria Gardocki i Partnerzy Adwokaci i Radcowie Prawni.