Przewlekłość postępowania – czy można dochodzić odszkodowania od Skarbu Państwa?

Zdarzają się sytuacje, kiedy postępowanie zmierzające do wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie trwa dłużej niż to konieczne dla wyjaśnienia istotnych okoliczności faktycznych i prawnych sprawy, albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego. W takim przypadku strona może wnieść do sądu skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki. W przypadku uwzględnienia złożonej skargi i stwierdzenia, że w postępowaniu faktycznie nastąpiła przewlekłość postępowania, sąd na żądanie skarżącego może przyznać od Skarbu Państwa sumę pieniężną w wysokości od 2.000 zł do 20.000 zł. Co prawda ustawodawca nie określił kryteriów, na podstawie których sąd ustala wysokość orzekanej sumy pieniężnej, to jednak powinna być ona uzależniona od czasu stwierdzonej przewlekłości oraz znaczenia sprawy dla skarżącego w której nastąpiła przewlekłość. Pod uwagę powinno zostać wzięte także zachowanie samego skarżącego, które mogło przyczynić się do przewlekłości postępowania. Przyznana suma pieniężna stanowi pewien surogat zadośćuczynienia za krzywdę wywołaną przewlekłością, chociaż nie jest tak naprawdę odszkodowaniem w rozumieniu przepisów Kodeksu Cywilnego. Jej celem jest swego rodzaju rekompensata za naruszenia prawa do rozpoznania sprawy skarżącego w rozsądnym terminie. Jednakże mogą zdarzyć się sytuacje, kiedy strona nie jest usatysfakcjonowana wysokością przyznanej przez sąd sumy pieniężnej, lub przyznana kwota nie rekompensuje stronie powstałej dla niej szkody. W takiej sytuacji strona, której skargę uwzględniono, może w odrębnym postępowaniu dochodzić od Skarbu Państwa naprawienia szkody wynikłej ze stwierdzonej przewlekłości. Konstytutywną przesłanką dającą możliwość wystąpienia z takim roszczeniem jest konieczność wcześniejszego uzyskania postanowienia uwzględniającego skargę na przewlekłość postępowania, które wiąże Sąd w postępowaniu cywilnym o odszkodowanie lub zadośćuczynienie. Orzeczenie takie stanowi prejudykat w postępowaniu o naprawienie szkody będącej skutkiem przewlekłości. Jednocześnie należy pamiętać, że warunkiem koniecznym dla przyjęcia odpowiedzialności Skarbu Państwa jest zaistnienie adekwatnego związku przyczynowo-skutkowego między opieszałością postępowania sądu, a powstałą szkodą po stronie skarżącego. Strony, które z różnych przyczyn nie wniosły w toku postępowania skargi na jego przewlekłość, także nie są pozbawione prawa do dochodzenia roszczenia odszkodowawczego. Powyższa sytuacja dotyczy osób, które nie wystąpiły ze skargą z przyczyn leżących po ich stronie – na przykład przez zaniedbanie czy niewiedzę, z czego nie można jednak czynić im zarzutu. Możliwość wystąpienia z roszczeniem odszkodowawczym po prawomocnym zakończeniu postępowania nie służy zapobiegnięciu jego przewlekłości, lecz jedynie naprawieniu szkody z niej wynikającej, jeżeli taka w ogóle wystąpiła. Przesłanką uwzględnienia takiego powództwa będzie konieczność wykazania zarówno okoliczności dotyczących przewlekłości postępowania, jak i szkody pozostającej w normalnym związku przyczynowym z tym zdarzeniem. Autorem artykułu jest radca prawny Paweł Żytkowski z kancelarii Gardocki i Partnerzy Adwokaci i Radcowie Prawni --- GARDOCKI INVEST świadczy profesjonalne usługi z zakresu całościowej obsługi, jak i zarządzania nieruchomościami. Wieloletnie doświadczenie w oparciu o własne nieruchomości pozwala spółce oferować komplementarne doradztwo w dwóch podstawowych zakresach pomocy prawno-biznesowej: Programu pomocowego dla planowania i realizacji nowych inwestycji oraz Programu naprawczego i restrukturyzacji dla nieruchomości komercyjnych. W swoim portfolio spółka posiada ok. 30 własnych i powierzonych obiektów komercyjnych – nieruchomości biurowe, magazynowo-biurowe, centra logistyczne czy centra usługowo-biurowe. Oferta spółki skierowana jest przede wszystkim do podmiotów zajmujących się zarówno obrotem nieruchomościami, deweloperów, jak i firm z branży budowlanej. Zaufały nam m.in. wiodące w Polsce banki oraz instytucje finansowe, świadczące usługi leasingowe, factoringowe oraz ubezpieczeniowe. Spółka stale współpracuje z wiodącą i renomowaną kancelarią prawną, dzięki czemu oferuje Klientom dogodne warunki kompleksowej obsługi prawnej. Zespół GARDOCKI INVEST składa się z doświadczonych i wykwalifikowanych doradców prawnych i finansowych, architektów, inżynierów budowlanych oraz ekspertów ds. sprzedaży i wynajmu. W ramach Grupy firma GARDOCKI SA świadczy także kompleksowe usługi windykacyjne. Spółka od wielu lat jest liderem na rynku windykacji wierzytelności pochodzących z kredytów i umów leasingowych. GARDOCKI SA specjalizuje się w restrukturyzacji długów i windykacji należności wynikających z kredytów gotówkowych, hipotecznych, a także z umów leasingowych, ubezpieczeniowych oraz w odbiorze rzeczy ruchomych stanowiących zabezpieczenie udzielonego kredytu i stanowiących przedmiot leasingu. Obsługa windykacyjna oferowana przez Gardocki SA realizowana jest przez zespół 20 pracowników terenowych zlokalizowanych na terenie całego kraju. Bogate doświadczenie pracowników oraz ich wysoka kultura osobista wpływają na niezwykle wysoką skuteczność działań, a dzięki ich profesjonalnym umiejętnościom negocjacyjnym kontrahenci Klientów zwykle przejawiają wolę kontynuowania współpracy. Wśród Klientów spółki dominują instytucje finansowe, w szczególności banki i spółki leasingowe. Są to podmioty wyjątkowo wymagające ze względu na bardzo restrykcyjne wymogi dotyczące ochrony informacji niejawnych i dbające o zachowanie wizerunku – szczególnie istotnego dla instytucji zaufania publicznego. Działalność spółki wspomagana jest przez prawników z kancelarii Gardocki i Partnerzy Adwokaci i Radcowie Prawni. Zgodnie z art. 45 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 02.04.1997 r., każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd w oparciu o ustawę z dnia 17.06.2004 r.  o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (tekst jednolity z dnia 28.07.2016 r., Dz.U. z 2016 r. poz. 1259) zgodnie z art. 12 ust. 4 wskazanej powyżej ustawy na co wskazuje art. 15 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki. Podstawą prawną takiego roszczenia odszkodowawczego jest art. 417¹ § 3 Kodeksu Cywilnego, zgodnie z którym jeżeli szkoda została wyrządzona przez niewydanie orzeczenia lub decyzji, gdy obowiązek ich wydania przewiduje przepis prawa, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu niezgodności z prawem niewydania orzeczenia lub decyzji, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej Zgodnie z art. 16 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, strona taka może dochodzić na podstawie art. 417 Kodeksu Cywilnego naprawienia szkody wynikłej z przewlekłości, po prawomocnym zakończeniu postępowania co do istoty sprawy. Podstawę odpowiedzialności Skarbu Państwa oprzeć wówczas należy na art. 417 § 1 Kodeksu Cywilnego, będącym generalną formułą deliktu publicznego który stanowi, że za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa.     Źródło obrazka: