W ostatnich latach wraz ze wzrostem przestępczości podatkowej zwiększyła się luka w VAT, czyli różnica między spodziewanymi a faktycznymi wpływami do budżetu z tytułu tego podatku. Oszustwa w podatku VAT prowadzą do ogromnych strat w budżecie Skarbu Państwa, zaś w dłuższej perspektywie zakłócają  przebieg powiązań gospodarczych, stanowiąc nieuczciwą konkurencję dla przedsiębiorców sumiennie rozliczających się z danin publicznych. Szczególne zagrożenie oszuści podatkowi stanowią dla podmiotów, które mogą nieświadomie stać się częścią karuzeli podatkowej. Dlatego tak ważne jest zwiększanie świadomości przedsiębiorców na temat wyłudzeń podatku VAT, ich konsekwencji oraz metod walki z nimi. Nieświadome uczestnictwo w karuzeli podatkowej Czy przedsiębiorcy, który został nieświadomie uwikłany w przestępczy proceder karuzelowy, przysługuje prawo do zwrotu podatku VAT? Analizując tę kwestię, fiskus zwraca szczególną uwagę na to, czy podatnik działał w dobrej wierze i dochował należytej staranności w wyborze kontrahenta. Wynika to przede wszystkim z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W swoich wyrokach konsekwentnie stanowi on, że w sytuacji, gdy podatnik nie wiedział i nie mógł wiedzieć, że w ramach transakcji jego kontrahent dopuścił się przestępstwa wyłudzenia VAT, odebranie takiemu podatnikowi prawa do odliczenia VAT naliczonego z faktur otrzymanych od kontrahenta jest niedopuszczalne. Fiskus musi udowodnić poszczególnym podmiotom, że nie działały w dobrej wierze oraz nie dochowały należytej staranności, uwzględniając tym samym interesy uczciwych podatników, którzy nieświadomie mogli stać się częścią struktury „oszustwa karuzelowego”. Istnieje wiele możliwości działań ograniczających nieświadome uczestnictwo w oszustwach podatkowych dotyczących VAT. Wdrożenie ich pozwala w razie sporu z organem podatkowym wykazać działanie w dobrej wierze (czyli z należytą starannością). Jest ono kluczowym argumentem dla zachowania prawa do zwrotu VAT. Pojęcie dobrej wiary należy rozumieć jako stan wiedzy (świadomości) podatnika o okolicznościach realizacji danej transakcji, oceniany w momencie jej dokonania. Podstawą oceny zachowania dobrej wiary są działania podatnika podjęte przed dokonaniem transakcji oraz w czasie jej trwania. Konieczne jest ustalenie, czy podatnik rzeczywiście nie wiedział albo nie mógł wiedzieć, że uczestniczy w oszustwie podatkowym. W celu ochrony przedsiębiorców przed negatywnymi skutkami nieświadomego udziału w „karuzelach podatkowych” konieczne jest wprowadzenie odpowiednich procedur weryfikacji kontrahentów przed nawiązaniem z nimi współpracy. Najistotniejsze jest jednak przestrzeganie tych procedur i faktyczna, szczegółowa analiza dokumentów gromadzonych zgodnie z tymi procedurami. Polskie sądy (które odwołują się w tym zakresie do dorobku orzeczniczego Trybunału Sprawiedliwości UE) stoją bowiem na stanowisku, że jeśli podatnik dochował należytej staranności, co wyraża się we wprowadzeniu w życie stosownych procedur (a zatem działał w dobrej wierze), nie może ponosić negatywnych konsekwencji – nawet jeśli transakcja faktycznie została zawarta z podmiotem wyłudzającym podatek. Walka z wyłudzeniami VAT Niestety, walka z karuzelami podatkowymi często przypomina walkę z wiatrakami, bowiem tego typu oszustwa są bardzo trudne do wykrycia. Pieniądze z przestępstw podatkowych inwestowane są w różne branże i coraz bardziej skomplikowane mechanizmy oszustw, do których dochodzi w obrocie towarami trudnymi do zidentyfikowania. Warto podkreślić, że oszustwa karuzelowe należą do najpoważniejszych przestępstw skarbowych w Unii Europejskiej, powodują też największe uszczuplenia budżetowe. W ostatnich latach w związku ze wzrostem przestępczości podatkowej luka w VAT, tj. różnica między spodziewanymi a faktycznymi wpływami do budżetu, gwałtownie rosła. Całkowita likwidacja tej luki niestety nie jest możliwa, jednak systematyczna walka instytucji państwowych oraz wzrost świadomości przedsiębiorców przynoszą pozytywne efekty. Przykładowo, wprowadzenie tzw. odwróconego VAT na niektóre towary praktycznie wyeliminowało oszustwa w handlu nimi i uzdrowiło branżę. Należy jednak zachować czujność, bo oszuści przerzucają się na inne dziedziny. Oszustwa podatkowe prowadzą do ogromnych strat w budżecie Skarbu Państwa, zaś w dłuższej perspektywie zakłócają  przebieg powiązań gospodarczych, stanowiąc nieuczciwą konkurencję dla przedsiębiorców rozliczających się z danin publicznych. Skala wyłudzeń i rozbieżności w jej szacowaniu Kontrole urzędów kontroli skarbowej i urzędów skarbowych ujawniają, na jaką skalę występuje unikanie zapłaty zobowiązań podatkowych z tytułu podatku od towarów i usług. Organy podatkowe i skarbowe oczywiście wymierzają należne kwoty podatku, ale dłużnikom w znacznym stopniu udaje się uniknąć ich zapłaty. Fiskus wykrywa liczne przypadki uszczupleń VAT, ale poziom odzyskiwanych przez budżet państwa kwot jest wciąż zbyt niski. Wynika to najczęściej z braku majątku po stronie dłużników – urzędy skarbowe wydają decyzje określające podatek do zapłaty wynikający z wystawionych faktur z wykazanym podatkiem VAT, niedokumentujących rzeczywistych zdarzeń gospodarczych,  tzw. „słupom”.  Podmioty te w momencie egzekucji nie mają żadnego majątku. Jakim sposobem można oszacować lukę podatkową w podatku VAT? Porównuje się w tym celu wartość podatku VAT pobranego w danym roku budżetowym z jego wartością teoretyczną (wyznaczona na podstawie danych statystycznych kwota podatku VAT, jaki powinien wpłynąć do budżetu państwa). W ten sposób możemy określić efektywność systemu podatkowego oraz obserwować długoterminowe zachowania podatników. Rozbieżności pomiędzy teoretycznymi a rzeczywistymi wpływami z podatku VAT biorą się między innymi z umorzenia przez władze podatkowe niektórych roszczeń z tytułu podatku VAT w przypadkach niewypłacalności, z powodu różnic czasowych pomiędzy aktualizacją danych skarbowych i danymi zawartymi w rachunkach narodowych, a także z uchylania się od podatku w sytuacjach, gdy nabywca nie płaci podatku VAT sprzedawcy lub gdy nabywca płaci podatek VAT sprzedawcy, lecz ten ostatni nie przekazuje go fiskusowi. Eksperci różnie szacują skalę wyłudzeń w podatku VAT: kilkanaście miliardów złotych, 30 mld zł lub nawet 50 mld zł. Wartości te są trudne do wyliczenia, stąd tak duże rozbieżności. Skutki wyłudzania VAT dla gospodarki Uchylanie się od płacenia podatków lub wręcz wyłudzanie podatku od towarów i usług prowadzą do zakłócenia środowiska gospodarczego. Podmioty niepłacące podatków zyskują przewagę konkurencyjną, co w dłuższej perspektywie prowadzi do eliminacji uczciwych podmiotów. Szacowanie wielkości luki podatkowej jest bardzo istotne z punktu widzenia polityki fiskalnej, ponieważ analiza danych pozwala na przygotowanie bardziej precyzyjnych prognoz dotyczących przyszłych wpływów podatkowych. Dane historyczne zebrane w innych krajach wskazują, że luka podatkowa w podatku VAT zwiększa się zazwyczaj w okresie spowolnienia gospodarczego. Uchylanie się od podatku VAT występuje w całej Unii Europejskiej i prowadzi do znacznych strat budżetowych, a także narusza zasadę sprawiedliwego opodatkowania. Podejmowanie przez stosowne organy państwowe dalszych działań mających na celu ukrócenie tego procederu i szukanie nowych rozwiązań, które usprawnią system VAT i zminimalizują istniejącą lukę, jest konieczne. Beata Złotek, Inventage Polska Sp. z o.o.

Materiał zewnętrzny

Tworzenie stron i aplikacji bez kodowania? To możliwe!
Tworzenie stron i aplikacji bez kodowania? To możliwe!
W świecie technologii, gdzie każda firma stara się być na fali cyfrowej transformacji, pojawia się pytanie: czy można tworzyć strony internetowe i aplikacje...

Materiał zewnętrzny

Rejestracja kasy fiskalnej – jak to zrobić?
Rejestracja kasy fiskalnej – jak to zrobić?
Rejestracja kasy fiskalnej jest kluczowym elementem prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce, w tym również w takich miastach jak Kraków. Proces...

Zobacz również