Jest wyrok TSUE w sprawie odliczenia VAT od usług noclegowych i gastronomicznych

Trybunał wyraził swoje stanowisko w sprawie odliczania VAT przez podatników świadczących usługi turystyki. Sprawa dotyczyła polskiej firmy. Poznaj skutki podatkowe tego wyroku.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w dn. 2 maja 2019 r. zajmował się „polską” sprawą. Zagadnienie rozstrzygane przez TSUE było zainicjowane na podstawie pytania prejudycjalnego skierowanego przez Naczelny Sąd Administracyjny w marcu 2018 roku.

Jakie były wątpliwości

Pytanie postawione przez krajowy sąd kasacyjny dotyczyło tego, czy zasady neutralności i proporcjonalności podatku VAT nie sprzeciwiają się regulacji takiej jak zawarta w art. 88 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, zgodnie z którą obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do nabywanych przez podatnika usług noclegowych gastronomicznych, z wyjątkiem nabycia gotowych posiłków przeznaczonych dla pasażerów przez podatników świadczących usługi przewozu osób?

Zgodnie bowiem z powyższymi przepisami, podatnik nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego od nabywanych wyżej określonych usług. Nie ma przy tym znaczenia związek nabywanych wyżej usług z działalnością opodatkowaną podatnika. Nie jest istotne czy nabywane usługi mają pośredni związek z działalnością opodatkowaną podatnika, np. lunch z kontrahentem czy wprost bezpośredni, podatnik nabywa usługi we własnym imieniu, ale na rzecz podmiotu trzeciego, a następnie je „odprzedaje””, tj. refakturuje swoim klientom.

Jak orzekł Trybunał

W wyroku Trybunał orzekł, że wyłączenie z prawa do odliczenia kwoty VAT – związanej z wydatkami podatnika na usługi noclegowe i gastronomiczne – jest co do zasady zgodne z przepisami prawa unijnego (na podstawie tzw. klauzuli „standstill” ). Wyjątkiem jest przypadek, kiedy podatnik nabywa usługi noclegowe i gastronomiczne, które następnie refakturuje na rzecz innych podatników w ramach świadczenia usług turystyki.

Jakie stanowisko zajęło Ministerstwo Finansów

Ministerstwo Finansów zapowiedziało, że w najbliższym czasie wyda komunikat, w którym ustosunkuje się do tezy i uzasadnienia wskazanego przez TSUE. Ze względu na zawiłość sprawy oraz wiele istotnych zagadnień, MF wstrzyma się z wydaniem komunikatu do czasu rozstrzygnięcia sprawy przez NSA.

Biorąc pod uwagę przedstawione przez Trybunał wskazówki, w opinii Ministerstwa Finansów, możliwe, w zależności od celu nabywanych usług noclegowych lub gastronomicznych, jest przyjęcie następujących wniosków co do prawa do odliczenia VAT naliczonego z tego tytułu:

1) jeżeli podatnik nabywa usługi noclegowe lub gastronomiczne w celu świadczenia usług innych niż usługi turystyki, to z tytułu nabycia takich usług noclegowych i gastronomicznych nie będzie miał prawa do odliczenia VAT naliczonego;

2) jeżeli podatnik nabywa usługi noclegowe lub gastronomiczne w celu świadczenia usług turystyki, które podatnik rozlicza wg specjalnej procedury marży (art. 119 ustawy o VAT), to z tytułu nabycia takich usług noclegowych i gastronomicznych nie będzie miał prawa do odliczenia VAT naliczonego. Świadczenie usług turystyki opodatkowanych wg specjalnej procedury marży powoduje bowiem wyłączenie prawa do odliczenia podatku naliczonego od towarów i usług nabytych od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty (art. 119 ust. 4 ustawy o VAT).

3) jeżeli podatnik nabywa usługi noclegowe lub gastronomiczne w celu świadczenia usług turystyki, przy założeniu, że do ich opodatkowania będą miały zastosowanie ogólne zasady, to z tytułu nabycia takich usług noclegowych i gastronomicznych podatnikowi, powinno przysługiwać odliczenie VAT naliczonego. Zgodnie bowiem z tezą wyroku Trybunału, wyłączenie prawa do odliczenia w przypadku podatnika świadczącego usługi turystyki, w ramach których refakturuje on na rzecz innych podatników usługi noclegowe i gastronomiczne, jest sprzeczne z przepisami prawa unijnego.

Komentarz eksperta

Decydujące znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy zawisłej przed sądem krajowym ma zatem ustalenie celu nabywanych przez podatnika usług noclegowych i gastronomicznych, w kontekście pojęcia usług turystyki na gruncie przepisów prawa unijnego oraz krajowego. Jak bowiem wskazał Trybunał (zob. pkt 51 wyroku), gdyby sąd odsyłający stwierdził, iż uchylenie przepisu zawartego w art. 88 ust. 1 pkt 4 lit. a ustawy o VAT nie miało żadnego wpływu na sytuację Grupy Lotos, to wyłączenie prawa do odliczenia VAT naliczonego od nabycia usług noclegowych i gastronomicznych, wchodziłoby w zakres klauzuli „standstill” przewidzianej w art. 176 akapit drugi dyrektywy VAT, a zatem nie stałoby w sprzeczności z przepisami art. 168 lit. a) tej dyrektywy.

W tej konkretnej sprawie szczególnej zatem uwagi będzie wymagało rozstrzygniecie przez Naczelny Sąd Administracyjny kwestii, czy podatnik taki - jak Grupa Lotos - świadczy usługi turystyki na gruncie przepisów o VAT i w związku z tym czy świadczone usługi podlegają opodatkowaniu VAT wg szczególnej procedury marży (art. 119 ustawy o VAT).

Omawiane zagadnienie z pewnością będzie kluczowe dla podmiotów działających w branży turystyki, hotelarskiej czy rekreacyjnej. Dzisiaj bowiem podmioty, które nie mogą rozliczać się w procedurze marży ponoszą w praktyce ciężar VAT nabywając usługi gastronomiczne czy hotelowe na rzecz klienta. Brak prawa do odliczenia podatku naliczonego przy jednoczesnym zadeklarowaniu podatku należnego istotnie narusza zasadę neutralności  podatku VAT.

Sprawdź też:

• Odliczanie VAT od usług noclegowych i gastronomicznych – jest wyjaśnienie MF
• Obowiązek podatkowy przy świadczeniu usług noclegowych rezerwowanych przez Booking.com
• Stawki VAT dla usług gastronomicznych

Źródło: Wyrok TSUE  w sprawie C-225/18 (Grupa Lotos S.A)

Samir Kayyali, doradca podatkowy