Co to jest shadow banking

Spotkałeś się z terminem „shadow bank” i zastanawiasz się, jakie instytucje się pod nim kryją? Czy możemy określić w ten sposób firmy pożyczkowe lub parabanki? Z tego artykułu dowiesz się, co to znaczy shadow bank i czym zajmuje się taka instytucja.

Co to znaczy shadow banking

Termin shadow banking po raz pierwszy został wykorzystany przez amerykańskiego ekonomistę Paula McCulleya w 2007 roku podczas przemówienia z okazji dorocznego sympozjum, organizowanego przez Federal Reserve Bank w USA. Określił on w ten sposób instytucję lub utworzoną przez bank spółkę celową, która była w stanie przekonać klientów o bezpieczeństwie powierzonych jej środków finansowych, pomimo braku gwarancji i nadzoru ze strony rządu. Takie podmioty są nastawione na obsługę zamożnych gospodarstw domowych lub międzynarodowych korporacji. Ich zadaniem jest transferowanie pieniędzy od oszczędzających do inwestorów, ale czynią to niezależnie od istniejącego systemu bankowego lub pozostając z nim w luźnym związku.

Działalność „banków cieni” polega na pożyczaniu pieniędzy w zamian za papiery wartościowe o niskiej stopie zwrotu w krótkim terminie płatności, przy jednoczesnym kupowaniu papierów wartościowych o wysokiej stopie zwrotu i długim terminie płatności. Do tej grupy możemy zaliczyć fundusze hedgingowe, fundusze rynku pieniężnego lub strukturyzowane fundusze inwestycyjne. Instytucje określanie mianem „shadow bank” są często tworzone przez banki uniwersalne lub inwestycyjne. Posługiwanie się takim narzędziem umożliwia im podejmowanie bardziej ryzykownych operacji i unikanie wpisywania pasywów do bilansu.

Zgodnie z wyliczeniami Rady Stabilności Finansowej, wartość globalnego równoległego systemu bankowego wzrosła z 21 bln euro w 2004 roku do około 46 bln euro w 2010, co stanowiło wówczas 25% całego systemu finansowego i około 50% aktywów bankowych. System bankowości równoległej może już konkurować z tradycyjnym systemem bankowości, będąc w stanie oferować kredyty taniej, niż robią to tradycyjne banki.

Shadow banking a parabank

W Polsce termin „shadow banking” jest często mylony z określeniem „parabank” lub „piramida finansowa”. Oba te terminy mają negatywny wydźwięk, przede wszystkim z uwagi na używanie tych określeń do opisywania medialnych afer, związanych z działalnością podmiotów, które okradały swoich klientów pod pozorem działalności „parabankowej” (np. Amber Gold).

Jednak banki cienia nie mają nic wspólnego z firmami pożyczkowymi lub parabankami. Ich działalność jest zdecydowanie bardziej wyrafinowana. Z usług shadow banking korzystają przede wszystkim bogaci klienci, gotowi do podejmowania wyższego ryzyka inwestycyjnego i ponoszenia znacznych kosztów działalności tych funduszy.

Wpływ bankowości równoległej na gospodarkę

Tym niemniej w literaturze nie trudno spotkać się z opiniami, że to właśnie działalność bankowości równoległej była jednym z głównych czynników wyzwalających globalny kryzys finansowy, zapoczątkowany w 2007 roku kryzysem na amerykańskim rynku kredytów hipotecznych subprime.

Również Komisja Europejska dostrzegła wpływ, jaki bankowość równoległa może mieć na funkcjonowanie całej gospodarki. W wyniku analizy powstał dokument Zielona Księga. Równoległy system bankowy, który wymienia rodzaje podmiotów uznawanych przez Komisję za shadow bank. Znalazły się w nim m.in.:

• spółki sekurytyzacyjne, celowe spółki inwestycyjne oraz pozostałe spółki celowe
• fundusze rynku pieniężnego (MMF) oraz inne rodzaje funduszy inwestycyjnych lub produktów wykazujących cechy depozytowe, które sprawiają, że są one podatne na skutki masowych umorzeń
• fundusze inwestycyjne (w tym ETF), które udzielają kredytów lub stosują dźwignię finansową
• przedsiębiorstwa finansowe i podmioty, obracające papierami wartościowymi, udzielające kredytów lub gwarancji kredytowych, które nie są uregulowane przepisami dotyczącymi banków
• zakłady ubezpieczeń lub zakłady reasekuracji, emitujące produkty kredytowe lub udzielające gwarancji takim produktom.

Ponadto w dokumencie jasno zaznaczono, że powyższa lista nie jest zamknięta, gdyż bankowość równoległa rozwija się w bardzo dynamiczny sposób. Podkreślono też, że z istnienia systemu bankowości równoległej mogą wynikać dla gospodarki konkretne korzyści, takie jak:

• udostępnienie inwestorom innych form lokowania kapitału, niż nisko oprocentowane depozyty bankowe
• możliwość zaspokojenia specyficznych potrzeb inwestorów (dzięki większej specjalizacji niż podmioty bankowe)
• istnienie nowego źródła finansowania dla gospodarki, które można wykorzystać w sytuacji, w których państwa zaostrzają politykę kredytową
• możliwość przenoszenia ryzyka poza system bankowy

Artykuł powstał we współpracy z redakcją portalu o finansach osobistych Abc Pożyczki.